Üniversite Anasayfa

Akış

Akış Deneyimi

Bilinçte uyum ve düzenin hakim olduğu, bireylerin yalnızca yapmakta oldukları etkinliğe veya işe kendilerini kaptırdığı zihinsel duruma akış denir (Csikszenfmihalyi, 2005). Bu durumdaki bireyler, doğrudan bir hedefe ulaşmasalar bile kendi performanslarını başarılı değerlendirir ve bu etkinlikten keyif alırlar (Nakamura & Csikszentmihalyi, 2002; akt: Shernoff vd. 2003). 

Akışın iki temel özelliği, bir etkinliğe tamamen konsantre olmak ve bu etkinlikten zevk alınması şeklinde ifade edilebilir (Ghani & Deshpande, 1994). Bir deneyim olarak akış, öylesine keyiflidir ki bireyler bu deneyimi elde etmek uğruna büyük fedakarlıklar yapabilirler. Söz konusu keyif, can sıkıntısı ve kaygıyı ayıran sınırda, bireyin eylem kapasitesi ve ilgili eylemin zorluğunun denge sağlamasıyla ortaya çıkar (Csikszenfmihalyi, 2005). Akış halinde birey, zaman algısını yitirir (Csikszentmihalyi, 1990; akt: Ghani & Deshpande, 1994). Bilişsel ve duygusal işlevsellik düzeyinde zirveyi görür (Csikszentmihalyi, 1990; akt: Diril, 2025).

Csikszentmihalyi (1990)’e göre akış deneyiminin bileşenleri incelendiğinde, üç ön koşuldan bahsedilebilir. Beceri ve zorluk dengesi, açık ve net hedefler, anlık geri bildirim (Kaur vd., 2016). Bireylerin yapacağı etkinliklerin yapısı ve hedefleri hakkında net bilgiye sahip olması,  ilgili etkinlik ve performanslar hakkında aldığı dönüt (Jackson ve Marsh, 1996; akt: Diril, 2025), eyleme yönelik bireyin kapasitesi ve eylemin zorluğu arasındaki denge olarak bu üç ön koşulu ifade edebiliriz (Csikszenfmihalyi, 2005).

Csikszentmihalyi’ye (2014)’e göre çoğu birey, hayatlarındaki en olumsuz yaşantıları, odaklarının tümünü kendilerine verdiği anlarda yaşamaktadır. Bu yaşantılar bireyin savunmaya geçmesi ve yetersizlik hissinin tetiklenmesine yol açabilmektedir. Odağın farklı yerlere çevrilmesi, endişe hissinin ortaya çıkışını engellemektedir (Dede, 2023). Tam aksine bireyin kendini iyi hissettiği anlar ise bireyi bütüncül olarak zorlayan görevleri tamamlamak için gösterdiği bilinçli çabayla ortaya çıkmaktadır (Dede, 2023). Bu bağlamda akış deneyiminin bireylerin psikolojik iyi oluşuna katkı sağladığı tahmin edilmektedir (Dede, 2023).

 

KAYNAKÇA: 

  • Nakamura, J., & Csikszentmihalyi, M. (2002). The concept of flow. In C. R. Snyder & S. J. Lopez (Eds.), Handbook of positive psychology (pp. 89–105). Oxford: Oxford University Press.
  • Shernoff, D. J., Csikszentmihalyi, M., Shneider, B., & Shernoff, E. S. (2003). Student engagement in high school classrooms from the perspective of flow theory. School Psychology Quarterly, 18(2), 158–176.
  • Csikszentmihalyi, M. (2005). Flow: The psychology of optimal experience (New ed.). HarperCollins.
  • Ghani, J. A., & Deshpande, S. P. (1994). Task characteristics and the experience of optimal flow in human–computer interaction. The Journal of Psychology: Interdisciplinary and Applied, 128(4), 381–391.
  • Csikszentmihalyi, M. (1990). Flow: The psychology of optimal experience. New York: Harper & Row.
  • Jackson, S. A. ve Marsh, H. W. (1996). Development and validation of a scale to measure optimal experience: the flow state scale. Journal of Sport and Exercise Psychology, 18(1), 17-35.
  • Kaur, P., Dhir, A., Chen, S., & Rajala, R. (2016). Flow in context: Development and validation of the flow experience instrument for social networking. Computers in Human Behavior, 59, 358–367.
  • Csikszentmihalyi, M. (2014). Flow and education. In Applications of flow in human development and education, 129-151.
  • Diril, H. (2025). Sporcu Üniversite Öğrencilerinde Akış Yaşantıları ile Mental Dayanıklılık ve Psikolojik Esneklik Arasındaki İlişkiler. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir. 
  • Dede, E. (2023). Okul Psikolojik Danışmanlarda Bilişsel Esneklik, İşle İlgili Akış Deneyimi ve Örgütsel Bağlılığın İş Doyumu ile İlişkisi. Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.