29.04.2022
Avrupa Obezite Günü
AVRUPA OBEZİTE GÜNÜ
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Avrupa Bölgesi'nin birçok ülkesinde 1980'lerden beri obezite yaygınlığı üç katına çıkmıştır ve etkilenenlerin sayısı artmaya devam etmektedir. Obezite, farklı bölgelerdeki sağlık maliyetlerinin %2-8'inden ve ölümlerin %10-13'ünden sorumludur. Sadece sanayileşmiş toplumlarla sınırlı olmayan obezite salgını, gelişmekte olan ülkelerde 115 milyondan fazla insanın obezite ile ilgili sorunlarının olduğunu göstermektedir. Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması’na (2019) göre kadınların %59’u aşırı kilolu ya da obezdir. Çeşitli fiziksel engellere ve psikolojik sorunlara neden olmanın yanı sıra, aşırı kilo, bir kişinin kardiyovasküler hastalık, kanser ve diyabet de dahil olmak üzere bir dizi bulaşıcı olmayan hastalık geliştirme riskini ve bunlardan bazılarının bir arada geliştirme riskini de arttıran obezite, 21. yüzyılın en büyük halk sağlığı sorunlarından biridir.
Obezite, DSÖ tarafından "sağlığı bozacak ölçüde vücutta aşırı yağ birikmesi" şeklinde tanımlanmaktadır. Yetişkin erkeklerde vücut ağırlığının ortalama %15-20'sini, kadınlarda ise %25-30'unu yağ dokusu oluşturmaktadır. Erkeklerde oranın %25, kadınlarda ise %30'un üzerine çıkması obezite olarak tanımlanır. Genelde tanı ve tip tayini için klinik uygulamalarda boy ve kilo ölçümüyle beden kütle indeksi (BKİ), bel çevresi ölçümleri ile belirlenir. BKİ değeri, kilogram olarak ağırlığın, metre cinsinden boy uzunluğunun karesine bölünmesiyle (kg/m²) elde edilir.
Obezite, ciddi sosyal ve psikolojik boyutlara sahip, neredeyse tüm yaş ve sosyoekonomik grupları etkileyen ve hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkeleri tehdit eden karmaşık bir durumdur. Obeziteyle ilgili sağlık sorunları, erken ölüm riskinin artmasından genel yaşam kalitesini azaltan ciddi kronik durumlara kadar değişmektedir. Genellikle erkekler daha fazla kilolu olmalarına rağmen, kadınlar daha yüksek obezite oranlarına sahiptir. Düşük ve orta gelirli ülkelerde, özellikle kentsel alanlarda aşırı kilo ve obezite önemli ölçüde artmaktadır.
Avrupa sağlık otoriteleri (European Association for the Study of Obesity (EASO)) tarafından 22 Mayıs günü “Avrupa Obezite Günü” olarak kabul etmiştir. 2010 yılında bir grup hekim ve hasta tarafından bir kampanya şeklinde başlamıştır. Avrupa’da obeziteye farkındalık için bugünlerde farklı etkinlikler düzenlenmektedir.
DSÖ Avrupa Bölgesi genelinde obeziteyle mücadelede eylemi kolaylaştırmak için DSÖ Avrupa Obezite ile Mücadele Bakanlar Konferansını 15-17 Kasım 2006 tarihlerinde İstanbul'da düzenlemiştir. Konferansta, üye devletler Avrupa Obezite ile Mücadele Şartı'nı kabul etmiştir. Ayrıca Temmuz 2013'te DSÖ Avrupa üye devletlerinin sağlık bakanları, Sağlık 2020 Viyana Beslenme ve Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar Bildirgesi'ni kabul etmiştir. Bu bildirgeyle, sağlıksız diyetlerin neden olduğu yüksek hastalık yükünü kabul etmiştir ve çocuklar arasında aşırı kilo ve obezitenin artmasıyla ilgili endişeler belirtilmiştir.
DSÖ'nün obeziteyi önleme ve yönetme önerileri, diyetin ve günlük fiziksel aktivite düzeylerinin etkili ve sürdürülebilir bir şekilde değiştirilebilmesini sağlamaktır. Bunun için obezite ile mücadelede hem toplumların hem de hükümetlerin salgını önlemek için harekete geçmesi gerekmektedir. Ulusal politikalar daha fazla fiziksel aktiviteyi teşvik etmeli ve fırsatlar sağlamalıdır. Sağlıklı gıdaların uygunluğunu, bulunabilirliğini ve erişilebilirliğini geliştirmelidir. Ayrıca, farklı hükümet sektörlerinin, sivil toplumun, özel sektörün ve diğer paydaşların katılımını teşvik etmelidir.
KAYNAKLAR
WHO, 2020. Controlling the global obesity epidemic. https://www.who.int/nutrition/topics/obesity/en/
WHO, 2020. Health topics: Obesity. https://www.who.int/topics/obesity/en/
Hacettepe Üniversitesi Sağlık Etütleri Enstitüsü, 2019. 2018 Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı ve TÜBİTAK, Ankara, Türkiye.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Avrupa Bölgesi'nin birçok ülkesinde 1980'lerden beri obezite yaygınlığı üç katına çıkmıştır ve etkilenenlerin sayısı artmaya devam etmektedir. Obezite, farklı bölgelerdeki sağlık maliyetlerinin %2-8'inden ve ölümlerin %10-13'ünden sorumludur. Sadece sanayileşmiş toplumlarla sınırlı olmayan obezite salgını, gelişmekte olan ülkelerde 115 milyondan fazla insanın obezite ile ilgili sorunlarının olduğunu göstermektedir. Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması’na (2019) göre kadınların %59’u aşırı kilolu ya da obezdir. Çeşitli fiziksel engellere ve psikolojik sorunlara neden olmanın yanı sıra, aşırı kilo, bir kişinin kardiyovasküler hastalık, kanser ve diyabet de dahil olmak üzere bir dizi bulaşıcı olmayan hastalık geliştirme riskini ve bunlardan bazılarının bir arada geliştirme riskini de arttıran obezite, 21. yüzyılın en büyük halk sağlığı sorunlarından biridir.
Obezite, DSÖ tarafından "sağlığı bozacak ölçüde vücutta aşırı yağ birikmesi" şeklinde tanımlanmaktadır. Yetişkin erkeklerde vücut ağırlığının ortalama %15-20'sini, kadınlarda ise %25-30'unu yağ dokusu oluşturmaktadır. Erkeklerde oranın %25, kadınlarda ise %30'un üzerine çıkması obezite olarak tanımlanır. Genelde tanı ve tip tayini için klinik uygulamalarda boy ve kilo ölçümüyle beden kütle indeksi (BKİ), bel çevresi ölçümleri ile belirlenir. BKİ değeri, kilogram olarak ağırlığın, metre cinsinden boy uzunluğunun karesine bölünmesiyle (kg/m²) elde edilir.
Obezite, ciddi sosyal ve psikolojik boyutlara sahip, neredeyse tüm yaş ve sosyoekonomik grupları etkileyen ve hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkeleri tehdit eden karmaşık bir durumdur. Obeziteyle ilgili sağlık sorunları, erken ölüm riskinin artmasından genel yaşam kalitesini azaltan ciddi kronik durumlara kadar değişmektedir. Genellikle erkekler daha fazla kilolu olmalarına rağmen, kadınlar daha yüksek obezite oranlarına sahiptir. Düşük ve orta gelirli ülkelerde, özellikle kentsel alanlarda aşırı kilo ve obezite önemli ölçüde artmaktadır.
Avrupa sağlık otoriteleri (European Association for the Study of Obesity (EASO)) tarafından 22 Mayıs günü “Avrupa Obezite Günü” olarak kabul etmiştir. 2010 yılında bir grup hekim ve hasta tarafından bir kampanya şeklinde başlamıştır. Avrupa’da obeziteye farkındalık için bugünlerde farklı etkinlikler düzenlenmektedir.
DSÖ Avrupa Bölgesi genelinde obeziteyle mücadelede eylemi kolaylaştırmak için DSÖ Avrupa Obezite ile Mücadele Bakanlar Konferansını 15-17 Kasım 2006 tarihlerinde İstanbul'da düzenlemiştir. Konferansta, üye devletler Avrupa Obezite ile Mücadele Şartı'nı kabul etmiştir. Ayrıca Temmuz 2013'te DSÖ Avrupa üye devletlerinin sağlık bakanları, Sağlık 2020 Viyana Beslenme ve Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar Bildirgesi'ni kabul etmiştir. Bu bildirgeyle, sağlıksız diyetlerin neden olduğu yüksek hastalık yükünü kabul etmiştir ve çocuklar arasında aşırı kilo ve obezitenin artmasıyla ilgili endişeler belirtilmiştir.
DSÖ'nün obeziteyi önleme ve yönetme önerileri, diyetin ve günlük fiziksel aktivite düzeylerinin etkili ve sürdürülebilir bir şekilde değiştirilebilmesini sağlamaktır. Bunun için obezite ile mücadelede hem toplumların hem de hükümetlerin salgını önlemek için harekete geçmesi gerekmektedir. Ulusal politikalar daha fazla fiziksel aktiviteyi teşvik etmeli ve fırsatlar sağlamalıdır. Sağlıklı gıdaların uygunluğunu, bulunabilirliğini ve erişilebilirliğini geliştirmelidir. Ayrıca, farklı hükümet sektörlerinin, sivil toplumun, özel sektörün ve diğer paydaşların katılımını teşvik etmelidir.
KAYNAKLAR
WHO, 2020. Controlling the global obesity epidemic. https://www.who.int/nutrition/topics/obesity/en/
WHO, 2020. Health topics: Obesity. https://www.who.int/topics/obesity/en/
Hacettepe Üniversitesi Sağlık Etütleri Enstitüsü, 2019. 2018 Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı ve TÜBİTAK, Ankara, Türkiye.
