1 Ekim Dünya Yaşlılar Günü

1 EKİM DÜNYA YAŞLILAR GÜNÜ
Dünya genelinde ve ülkemizde yaşlı nüfus oranı giderek artış göstermektedir.  Dünya ‘da yaşlı nüfus oranı 2021 yılında %9,6’dır. Ülkemizde ise 65 yaş üstü nüfusun toplam nüfus içindeki oranı 2016 yılında %8,3 iken, 2021 yılında %9,7'ye yükselmiştir. Nüfus projeksiyonlarına göre yaşlı nüfus oranının 2025 yılında %11,0, 2040 yılında %16,3, 2060 yılında %22,6 ve 2080 yılında %25,6 olacağı öngörülmüştür (TÜİK, 2021) . TÜİK 2021 verilerine göre doğuşta beklenen yaşam süresi, Türkiye geneli için toplamda 78,3 yıl, erkeklerde 75,6 yıl ve kadınlarda 81,2 yıl olmuştur (TÜİK, 2021) .
Ülkemizde 1 Ekim Dünya Yaşlılar Günü olarak kutlanmaktadır. Artan yaşlı nüfus ile birlikte sağlıklı yaşlanma, sağlığı geliştirme, yaşam kalitesinin artırılması daha da önemli olmuştur. Bunları sağlamada yeterli ve dengeli beslenme, düzenli fiziksel egzersiz, tütün kullanmama, stres yönetimi gibi sağlığı geliştirme uygulamaları etkili olmaktadır. Yaşlıların sağlığını geliştirmenin en iyi yollarından olan birey için uygun ve düzenli yapılan fiziksel aktivite bu yıl tema olarak belirlenmiştir. DSÖ, tüm yaşlı yetişkinler için haftada 3 veya daha fazla gün orta veya daha yüksek yoğunlukta çeşitli çok bileşenli fiziksel aktivite önermektedir. Dünya nüfusunun dörtte birinden fazlası, DSÖ tarafından yayınlanan haftada en az 150 dakika orta veya 75 dakika şiddetli fiziksel aktivite tavsiyelerini karşılamamaktadır. DSÖ, fiziksel hareketsizliği küresel ölümlerin % 6’sı ile küresel ölümün dördüncü önde gelen risk faktörü olarak tanımlamıştır.
Yaşlılığa bağlı olarak meydana gelen fizyolojik değişiklikler ve hastalıklar düzenli fiziksel aktivite ile önlenebilir veya düzeltilebilir. Düzenli fiziksel aktivite; kardiyovasküler hastalık, inme, diyabet ve ayrıca meme ve kolon kanseri gibi bazı kanser türleri gibi bulaşıcı olmayan hastalıkların önlenmesi ve tedavisi için köklü bir koruyucu bir faktördür. Aynı zamanda hipertansiyon, aşırı kilo ve obezite gibi bulaşıcı olmayan hastalıklar için önemli diğer risk faktörlerinin önlenmesine katkıda bulunur ve gelişmiş ruh sağlığı, demans başlangıcında gecikme ve iyileştirilmiş yaşam kalitesi ve iyi olma durumu ile ilişkilidir. Fiziksel aktivite yapan yaşlılarda düşme oranları azalmakta ve yaşlıların düşme korkusunda, denge güveninde, yaşam kalitesinde olumlu gelişmeler göstermektedir. Bu nedenle düzenli bir egzersiz planı yaşlı bakım programının bir parçası olarak düşünülebilir.
Hemşireler tarafından yapılan ev ziyaretleri yaşlıların yaşam kalitesini arttırarak birçok fiziksel ve psikososyal sağlık çıktısı üzerinde olumlu etki göstermektedir. Ev tabanlı egzersizle ilgili etkileri iyileştirmek için haftalık ziyaretler ve/veya telefon görüşmeleri yoluyla minimum bir egzersiz denetimi önerilmektedir. Adımsayar kullanımının, bir adım hedefi belirlendiğinde yaşlılarda fiziksel aktiviteyi önemli ölçüde artırdığı gösterilmiştir. Başka bir kanıt grup temelli müdahalelerin akran desteği yoluyla hedeflenen davranışların sürdürülmesini teşvik ettiği bulunmuştur. Yaşlılarda fiziksel aktivite ile ilgili dijital davranış değişikliği müdahaleleri (aktivite ölçerler, adımsayar, mobil uygulama, akıllı bileklik, akıllı saat kullanımı) fiziksel aktiviteyi izlemek, teşvik etmek ve yaşlıların sağlığını geliştirmek için faydalı olduğunu göstermektedir. Fakültemiz bünyesinde Doç. Dr. Dilek CİNGİL danışmanlığında Öğr. Gör. Zeynep SAÇIKARA tarafından “yaşlılarda fiziksel aktivite ve sağlığı geliştirme” konusunda bir doktora tezi de yürütülmektedir.  
Halk Sağlığı Hemşireliği Anabilim Dalı